Meter- en regulateurshuis van de Leidse gasfabriek (1902) - nu werkplaats van de Stichting Leidse Deken
De werkplaats van de Stichting Leidse Deken werd in april 2022, dus slechts vijf maanden geleden, gevestigd in het meter- en regulateurshuis van de voormalige Leidse gasfabriek. Voor dat de fabriek op dit voormalige bolwerk van de vesting Leiden gebouwd werd, was er een begraafplaats gevestigd.
Deze zogenaamde ‘watergasfabriek’ werd in 1848 geopend. Het was de eerste gemeentelijke gasfabriek in Nederland. Het gas was bestemd voor de verlichting van de straten van de stad Leiden. Al snel lieten ook werkplaatsen, winkels, fabrieken en particulieren zich op het gas aansluiten. De fabriek werd dus geleidelijk aan steeds verder uitgebreid. Oorspronkelijk werd het beeld van dit complex natuurlijk gedomineerd door de grote ronde gashouders.
Gezicht op de Maresingel naar het zuidoosten met rechts de Gasfabriek en gashouder. Litho van G.J. Bos bij P.W.M. Trap met adres van D.J.Couvée. Circa 1850 (Erfgoed Leiden en Omstreken)
Het gewenste gas ontstond door hete stoom over gloeiende cokes te leiden. De samenstelling van watergas was 50% waterstofgas, 40% koolmonoxide, 4% stikstofgas en 5 % kooldioxide. De benodigde cokes werden per trein aangevoerd.
Het regulateur- en metergebouw werd in 1902 gebouwd door aannemer Kooreman uit Leiden. Hier werd de samenstelling van het gas gecontroleerd en bijgehouden waarheen het getransporteerd werd. Leiden was de eerste gemeente die gas ging leveren aan naburige gemeentes. De aannemer/architect koos voor een combinatie van een betrekkelijk sobere, zakelijke stijl en de ‘chalet-stijl’, De zakelijke stijl die in de negentiende eeuw vrijwel altijd voor fabriekspanden werd gebruikt, kreeg nog wel de nodige decoratieve details in baksteen en hardsteen. De wat frivolere chalet-stijI werd in het interieur toegepast. De constructieve details van vooral het dak werden betrekkelijk uitbundig versierd met fantasievolle in het hout gesneden en smeedijzeren details. De moderne trap is natuurlijk veel later aangebracht. Het gebouwtje is in de vorige eeuw in gebruik geweest als bedrijfsschool en als politiekantoor.
Het ernaast liggende grotere gebouw, waarin nu de Stichting Est Art Foundation is gevestigd, werd in 1905/06 gebouwd, door een andere aannemer.
Commenti